Հումանիտար գիտությունը անհրաժեշտաբար պետք է իրեն զինվոր զգա,
բայց ո՞ւր է նա
«ԷԿՈնոմիկա» պարբերականի գլխավոր ԽՄԲԱԳԻՐ- Lusya Mehrabyan-ECO 44
Հոդվածը շատ լուրջ խնդիր է դնում հրապարակային խոսքի մասնակից բոլորի առաջ: Սոցիոլոգ, փիլիսոփա, ռուսական միջավայրում գիտական լրագրության հիմնավոր փորձառությամբ Էրնեստ Գրիգորյանը վերադարձել էր Հայաստան դեռևս մինչ Արցախյան շարժումը: Երևանի պետական, ապա՝ Մանկավարժական համալսարաններում սոցիոլոգիայի ամբիոններում կրթական լուրջ աշխատանքի է մասնակցել: Ներկայում վարում է գիտահանրամատչելի հոդվածներով քննարկումների հետաքրքիր միջավայր ստեղծած հեղինակային բլոգը: Նա «ԷԿՈնոմիկա» պարբերականի խմբագրական խորհրդի կազմում է և յուրաքանչյուր թողարկման մեջ ներկա է արդիական կարևորության թեմայի վերաբերող հոդվածով: Ահա ևս մեկը, որի հրատապությունը շարունակվող պատերազմական վիճակում գտնվող հայ հանրության խոսքասիրահարների համար լուրջ հորդոր է: Իրականում, այն գործողությունների լուրջ ծրագիր է, ինչի ընկալման անհրաժեշտությունը հասարակության բոլոր շերտերի առջև է դրված: Հակառակորդը ավելի հաճախ մեզնից է քաղում իր հետագա գործողությունների շարանը: Պատերազմական վիճակում և բազում սպառնալիքների տակ ելքեր որոնող երկրում նման բացբերանությունը հանցանք է, մինչդեռ խոսքի ուժը անգնահատելի արժեք է, եթե այն տեղին է, դիպուկ, օրվա հրամայականով կիրառվող զինատեսակ:
ԷՐՆԵՍՏ ԳՐԻԳՈՐՅԱՆ
փիլիսոփայության դոկտոր, պրոֆեսոր
На войне все является оружием, или должно превратиться в оружие.
Тем более, это касается науки и научных текстов. Они должны соответствовать атмосфере войны, в которой сражается мое общество, и погибают мои соотечественники. Тексты должны краткими как приказ и точными как мушка прицела. Как дамоклов меч висит вопрос – что я хочу сказать этим текстом, кому и зачем? Как это отразится на моем обществе: повысит его энергию и волю, или понизит? Неважно, тексты технические или гуманитарные. Во всех текстах есть содержание, определенным образом воздействующее на врага или на свое общество. Кого усиливает этот текст и кого ослабляет? Во время войны любой научный сотрудник становится солдатом, военнослужащим. Если он увиливает от этой обязанности, то он дезертир. Любая статья – это выстрел во врага. Значит, автор должен представлять: кто враг? Что он хочет от нас? Каковы его методы воздействия на нас? И точно также представлять, каково мое персональное оружие, противостоящее атаке врага? Как оно выражается в написанном мною тексте? Не возражаем, если оно будет завуалировано и не сразу распознано врагом. Но главное, точно ли выбран прицел, достигла ли цели снайперская пуля, заложенная в текст, в комментарий, в выступление?
В воюющих странах активно развиваются науки, как технические, так и гуманитарные. Где наши социологи, извините за выражение, где наши философы, не к ночи будь помянуто. Уж не говорю о политологах, пора им выйти с барского двора. Хватит питаться подножным кормом, замешанным на ГМО. Почему я столь критичен к современным оракулам? Армяне пятьсот лет жили в Турции и сотню лет в Азербайджане. Я не верю, что среди нас нет людей, хорошо изучивших суть этих стран. Но я верю, что их по каким-то причинам не допустили до консультаций. А их роль передали политологам, сплошным либералам по почитаемым ими текстам.
Любое слово, запятая и точка, тем более, должны быть тщательно просеяны на предмет вредительства собственному народу. От неправильно выбранных слов погибают тысячи молодых парней. Почему они оказались в ситуации отказа своим глазам и ушам, своему инстинкту и интуиции и поверили недостоверным сведениям? Какие тексты ослабили их способность к здравому смыслу?
На войне все должно быть тщательно просчитано и не допущено никакого случайного действия. Любая музыка, стихотворение, танец или угощение должны быть взвешены на ювелирных весах допустимости именно сейчас и именно здесь. Ничего автоматически принятого и привычного не допускается. Иначе, это впустить врага в свой окоп.
О чем должны писать научные тексты? О глобализации по-армянски. Для технических текстов и так понятно, любое продвижение в технических и естественных науках – это расширение и универсализация знания. Сегодняшняя глобализация названа так с коварным умыслом: представить грабеж и эксплуатацию естественным планетарным расширением. Глобализация – это расширение культуры и цивилизации, знаний и этики на всю планету. Можно и не добавлять «по-армянски», и так всю историю этим занимаемся. Начиная с учебников русского и английского языков для этих народов и кончая космонавтикой.
У науки особая роль. Ученые должны предстать экипированными по последним снаряжениям. Прежде всего, владеть достоверным знанием. Никаких лишних слов, никакой болтовни и пустых споров, никакого самохвальства или высокомерия. Они пастыри тех, кто нуждается в защите, помощи и самоориентации. Они должны воочию представать образцами и паттернами общения и взаимодействия. Иначе, их слова теряют свою убедительность.
Проанализируйте свои сильные и слабые стороны. Проанализировали? А теперь забудьте о своих слабых сторонах. Каждая ваша бывшая слабая сторона теперь сильная. Вы - самостоятельная боевая единица, направленная на одну цель, которой является защита.
Если нет других средств спасения своего народа, то убийство врага является конечной целью любого военного действия. Наука не может остаться нейтральной к этой цели. Необходимо удерживать территорию, которая принадлежит вам и вашему народу. Нет никакой нужды быть агрессором, либо захватчиком, но удерживать свои позиции необходимо, чтобы победить в современной войне. И эту окончательную победу можно было одержать 30 лет назад. Не оставляйте противнику второго шанса, как это было ранее: он вам его не даст, как это очевидно сегодня. Обрушьте на агрессора весь свой гнев, ведь вы на самом деле правы - вторгаются на вашу территорию, и вы обязаны ее защитить.
Для того чтобы отразить атаку противника и оставить свои ценности в сохранности, необходимо заблаговременно укреплять тыл, не дожидаясь начала активных действий соперников. К тому же, сильный, подготовленный противник заставит своих оппонентов несколько раз подумать о разумности и целесообразности военных действий в его сторону.
Война вечна и не надо покупаться на христианский блеф. Лучше внушите его вашим противникам. Лучше это знают некоторые женщины, ведущие в своих семьях бесконечную войну, изнуряющую и ослабляющую их мужчин и, в конечном счете, и все общество. Если удастся остановить хотя бы часть женщин, уровень энергичной уверенности всего общества незамедлительно подскочит.
Эрнест Григорьян
Добавьте, что пропущено.
Ահա ևս մեկ հեղինակավոր կարծիք՝ որպես հավելում հոդվածի հեղինակի առաջարկի:
ԱՆԴՐԵ ՄՈՐՈՒԱ
Ինչո՞ւ Ֆրանսիան և Անգլիան վատ էին նախապատրաստված պատերազմին
1935 թվականի վերջին ես Լոնդոնում էի և մի անգամ լեդի Լեսլիի մոտ կայացած ճաշկերույթի ժամանակ հանդիպեցի Ուինսթոն Չերչիլին, որն այդ կնոջ զարմիկն էր գալիս: Երբ բոլորը վեր կացան սեղանից, Չերչիլն ինձ թևանցուկ արեց ու տարավ մի փոքրիկ հյուրասենյակ:
-Հիմա, պարոն Մորուա,-կտրուկ ասաց նա,-վեպեր գրելու ժամանակը չէ: Այո, ոչ էլ կենսագրություններ գրելու ժամանակը...
Ես տագնապով նայեցի նրան:
-Այժմ պետք է միայն մի բան՝ գրել ամեն օր մի հոդված...Եվ յուրաքանչյուր հոդվածում պետք է բոլոր ձևերով կրկնել միևնույն բանը՝ ֆրանսիական ավիացիան, որը մի ժամանակ ամենալավն էր աշխարհում, անշեղորեն կորցնում է իր հզորությունը և այսօր գրավում է չորրորդ, թե հինգերորդ տեղը...Գերմանական ավիացիան, որը նախկինում առհասարակ գոյություն չուներ, ուր որ է առաջինը կդառնա աշխարհում...Վերջ...Ուրիշ ոչինչ...Եթե դուք ամբողջ ձայնով բղավեք այդ մասին և ստիպեք ֆրանսիացիներին լսել ձեզ, դուք ձեր երկրին շատ ավելի մեծ ծառայություն կմատուցեք, քան եթե նկարագրեք կնոջ սերն ու տղամարդու փառասիրությունը:
Ես պատասխանեցի, որ, ցավոք, շատ քիչ եմ հասկանում ավիացիայից և բարոյական ոչ մի իրավունք չունեմ դատողություններ անելու այդ մասին, որ, եթե ես ձեռնամուխ լինեմ ոչ իմ գործին, ինձ ոչ ոք չի լսի, ուստի ավելի լավ է չհետևեմ նրա խորհրդին և առաջվա պես վեպեր ու կենսագրություններ գրեմ:
-Իզուր,-պատասխանեց Չերչիլն իր վստահ, հեգնական ձայնով, որին հազիվ նկատելի ակցենտն առանձնահատուկ յուրօրինակություն ու անկրկնելի հմայք էր տալիս,-իզուր...Այժմ միակ թեման, որը պետք է իսկապես հուզի ֆրանսիացիներին, այն վտանգն է, որն իրենից ներկայացնում է գերմանական ավիացիան...Քանզի գերմանական ինքնաթիռները կարող են կործանել ձեր երկիրը...Մշակույթը, գրականությունը՝ այդ ամենը հիանալի է, պարոն Մորուա, սակայն առանց ուժի օգնության մշակույթը դատապարտված է կործանման:
Ես չգրեցի այն հոդվածները, որոնք պահանջում էր ինձնից Ուինսթոն Չերչիլը, և հիմա դառնորեն ափսոսում եմ դրա համար: Սակայն նրա հետ ունեցած զրույցն ինձ վրա ուժեղ տպավորություն գործեց, և տագնապի զգացումը երկար ժամանակ չէր լքում ինձ: Շատ անգամ, իրազեկ մարդկանց հետ խոսելիս, ես նրանց հարցուփորձ էի անում մեր ավիացիայի վիճակի մասին: Եվ միշտ ստանում էի խուսափողական կամ բացահայտ հոռետեսական պատասխաններ:
...Ինձ հետ ունեցած զրույցի ժամանակ Ուինսթոն Չերչիլը մի պատկերավոր համեմատություն արեց, որը խորը տպավորվել է հոգուս մեջ: Երբ ես նրան հարցրի, թե ինչու Հաբեշստանի վրա իտալացիների հարձակումից հետո Անգլիան այդպես էլ Իտալիայի նկատմամբ չկիրառեց ո՛չ տնտեսական, ո՛չ ֆինանսական սանկցիաներ, նա իմ հարցին հարցով պատասխանեց.
-Դուք երբևէ հետևե՞լ եք օմարների վարքագծին:
Ես պատասխանեցի, որ իմ ուշադրությունը, որպես կանոն, գրավել են այլ պրոբլեմներ:
-Դե, ուրեմն, առաջին իսկ հնարավորության դեպքում հետևեք այդ խեցգետնանմաններին...-ասաց նա...-Դա չափազանց ուսանելի է....Իրենց կյանքի որոշակի շրջաններում՝ վահանափոխման շրջաններում, օմարները կորցնում են պաշտպանական զրահը...Այդ ժամանակ նրանցից խիզախներն անգամ թաքնվում են քարափի ծերպանցքերում և այնտեղ համբերությամբ սպասում, մինչև նոր զրահի աճելը...Հենց նոր զրահն ամրանում է, նրանք թողնում են իրենց ապաստարանը և կրկին վերածվում մարտիկների՝ ստորջրյա խութերի տերերի...Անշրջահայաց և վախկոտ մինիստրների մեղքով Անգլիան զրկվել է զրահից, մենք պետք է սպասենք մինչև աճի նոր զրահը:
Ցավոք, հանգամանքները Ֆրանսիային ու Անգլիային հարկադրեցին ժամանակից շուտ լքել իրենց ապաստարանները և մարտի բռնվել ամենավտանգավոր թշնամու հետ՝ առանց պաշտպանական զրահի:
-Եթե պատերազմ սկսվի,-ասաց ինձ լիոնցի մի գնդապետ՝ ռմբակոծիչների էսկադրիլիայի հրամանատարը,-իմ տղաների հետ միասին մենք մինչև վերջ կմարտնչենք, բայց դա ոչինչ չի փոխի:
-Ինչո՞ւ,-հարցրի ես:
-Որովհետև մենք շատ քիչ ենք, իսկ մեր ինքնաթիռները վաղուց հնացել են:
1936 թվականին դրությունն էլ ավելի լրջացավ: Բանվորները կազմակերպում էին գործադուլներ, գրավում ֆաբրիկաները, կառավարությունը վախենում էր վճռական միջոցներից, պատրաստի արտադրանքն ընդունող հանձնաժողովների պաշտոնյաները գործը բարդացնում էին անվերջ քաշքշուկով, և ֆրանսիական ավիաարդյունաբերությունը գործնականում անգործության էր մատնվում: 1937 թվականին Ֆրանսիան, որքան էլ դա անհեթեթ է հնչում, թողարկում էր ընդամենը ամսական երեսունութ ինքնաթիռ, մինչդեռ Գերմանիան արտադրում էր հազարի~ց ավելի:
Եթե Ֆրանսիայում բանվորների ու արդյունաբերողների հարաբերությունները թունավորված էին մշտական թշնամանքով, ապա Գերմանիան, ընդհակառակը, մոբիլիզացրեց բոլոր ուժերը որպեսզի նախապատրաստվի երկար սպասված պատերազմին և ռևանշ վերցնի 1918 թվականի պարտության համար: Ֆրանսիացիները հավատում էին նացիստական վարչակարգի թուլության մասին եղած անհեթեթ լուրերին: Դա իսկական “wishful thinking” էր...
ԽՄԲԱԳԻՐ-Պետք է ասվածին ավելացնել նաև հետևյալը. Ուժային կառույցներից այս կամ այն հանգամանքների բերումով ազատված, երկրի անվտանգության համար այդ կարևոր համակարգերից դուրս մնացած անձանց ինչ-որ կանոնակարգով արգելել հանրային լսարանում քննադատություններ հնչեցնել ու այդ ընթացքում նսեմացնել իրենց նախկին աշխատավայրերը: Պատերազմական վիճակում գտնվող երկրի համար նմանօրինակ «անկեղծությունները» թշնամուն տեղեկատվությամբ զինել է նշանակում: Խնդիրները քննարկելու այլ միջավայրեր կան: Ուսադիրներ կրող բարձրաստիճանները զգոն պետք է լինեն իրենց բերանից դուրս եկող ցանկացած խոսքի հանդեպ և կուլ չգնան անփորձ կամ դիտավորությամբ վտանգավոր հարցերի պատասխաններ կորզել ցանկացող լրագրողների առջև հերոսանալու միամիտ կամ միտումնավոր անկեղծանալուն:
Իսկ քաղաքագետ տեսակետներ արտահայտող, կանխատեսումներ անողներին պետք է հորդորել իրենց առաջանցիկ ենթադրություններով հաջորդական քայլերի ծրագիր չհուշել թշնամուն: Եվ հետո չպարծենալ, թե, տեսեք, ինչ ճշգրիտ կանխատեսում էին արել, թշնամին հենց դա էլ արեց:
Comments